شناسايي ژني براي افزايش ارزش غذايي گندممنبع:
مديكال نيوز تودي/4 آذر 1385
پژوهشگران
دانشگاه ديويس كاليفرنيا،
وزارت كشاورزي ايالات متحده، و
دانشگاه حيفا موفق به شناسايي اثر ژني در گندم شدند كه باعث افزايش پروتئين، روي، و آهن در دانه مي‌شود [
چكيده مقاله]. اين دستاورد مي‌تواند راه حلي براي حل مشكل سوءتغذيه باشد. بيش از صدميليون كودك در سراسر جهان به سوءتغذيه دچار هستند.
پروفسور "يورگه دابكوفسكي" متخصص بهنژادي گندم و سرپرست تيم پژوهشي مي‌گويد: "گندم يكي از مهمترين گياهان زراعي است و يك پنجم كالري مصرفي جهان از اين غله به دست مي‌آيد. بنابراين حتي بهبود جزئي ارزش غذايي اين گياه گام مهمي براي رفع كمبودهاي غذايي به ويژه پروتئين و مواد غذايي ميكرو به شمار مي‌رود." به گفته وي،
سازمان بهداشت جهاني جمعيت مبتلا به كمبود روي و آهن را 2ميليارد و جمعيت كودكان زير پنج سال مبتلا به كمبود پروتئين را 160ميليون نفر برآورد مي‌كند.
ژن مزبور كه GPC-B1 نام گرفته باعث زودرسي دانه گندم شده و بنابر نتايج تحقيق موجود ميزان پروتئين و عناصر غذايي ميكرو را 10 تا 15 درصد افزايش مي‌دهد. براي اثبات نقش اين ژن در تغييرات يادشده، "آن بلشل" از مركز خدمات كشاورزي در آلباني كاليفرنيا و عضو تيم تحقيقاتي، سويه تراريخته‌اي از گندم تهيه كرد كه با كمك راهكاري به نام "دخالت RNA" اثر ژن GPC در آن تضعيف شده بود. دابكوفسكي در مورد اين سويه‌ها توضيح داد: "بذرهاي به دست آمده از سويه تراربخت چند هفته بعد از نمونه‌هاي شاهد رسيدند و حدود 30درصد كاهش پروتئين، روي، و آهن نشان دادند بدون اينكه اندازه بذر تغييري كند. اين آزمايش ثابت مي‌كند كه اين ژن به تنهايي همه اين صفات را كنترل مي‌كند."
وي همچنين از وجود نسخه غيرفعال شده اين ژن در تمامي رقمهاي مطالعه شده گندم نان و ماكاروني خبر داد. وي احتمال مي‌دهد كه اين ژن ضمن اهلي شدن گندم غيرفعال شده باشد. بر اين اساس وي پيش‌بيني مي‌كند انتقال مجدد ژن فعال از گندمهاي وحشي به گندم زراعي باعث افزايش ارزش غذايي آن شود. وي مي‌افزايد: "اين نمونه شاهد روشني است بر اهميت حفاظت از منابع وحشي ژنتيكي، كه منشاء اصلي تنوع ژنتيكي رقمهاي زراعي هستند."
دابكوفسكي پروژه‌اي به نام
پروژه محوري گندم را سرپرستي مي‌كند كه طي آن ژن‌هاي ارزشمند مانند GPC-B1 به ريخته ارثي گندمهاي زراعي ايالات متحده اضافه مي‌شوند. رقمهاي حاوي ژن‌هاي ارزشمند به كمك نشانگرهاي ملكولي گزينش مي‌شوند. از آنجا كه اين رقمها تراريخت نيستند، مشكلات بازاريابي رقمهاي تراريخت را نيز نخواهند داشت.
از ژن GPC-B1 در چند برنامه بهنژادي استفاده شده و رقمهاي تجاري حاصل از آن در آينده نه چندان دور وارد بازار خواهند شد. در حال حاضر، بهنژادگران مشغول ارزيابي اين رقمها در شرايط محيطي متنوع هستند تا اثرات اين ژن را بر كيفيت و مقدار محصول ارزيابي كنند. آنها اميدوارند نتيجه اين تحقيقات به زودي موجب بهبود ارزش تغذيه‌اي مواد غذايي مختلف شود.
توضيح: "دخالت RNA" (RNA interference) روشي است كه طي آن با قرار گرفتن RNA در ميان توالي DNA، فعاليت DNA متوقف و در نتيجه ژن مزبور "غيرفعال" مي‌شود. به كمك اين راهكار مي‌توان ژن‌هاي مورد مطالعه را غير فعال و با بررسي ويژگي‌هاي "ناپديد شده"، عمل ژن را شناسايي كرد.
لينك دائم |
نشاني الكترونيك |
__________________________________________________________________
