محصولات تراریخت، مصرف علفکش را افزایش داده است
انجمن «علم در جامعه»/20 آذر 1382

گزارش اخیر دکتر «چارلز بنبروک» رئیس مرکز سیاستگزاری محیط زیست شمال غرب ایالات متحده در آیداهو گویای این است که مصرف سموم (علفکش و آفتکش) از سال 1996 میلادی/1377 خورشیدی تا کنون در 550 میلیون جریب (222.5میلیون هکتار) از زمینهای زیر کشت ذرت، سویا، و پنبه تراریخت افزایش 50میلیون پوندی (حدود 18.5هزار تن) را نشان می دهد [متن کامل گزارش]. وی به عنوان یک صاحبنظر اقتصاد کشاورزی از سال 1984 تا 1990 عضو هیئت رئیسه آکادمی علوم ایالات متحده بوده است.
گزارش یاد شده، اولین گزارش جامعی است که اثر تمام محصولات مهم تراریخت را در هشت سال اول کشت تجاری آنها (1996 تا 2003) بررسی کرده است. پیش از این، بیشتر مطالعات محدود به سه سال اول (1996 تا 1998) بوده و هیچ گزارشی که سالهای 2002 و 2003 را در بر بگیرد موجود نیست.
در این مطالعه، بنبروک آمار رسمی وزارت کشاورزی ایالات متحده در مورد مصرف سم را بر حسب محصول و نیز ایالت مطالعه کرد و اثر کشت محصولات تراریخت (ذرت، سویا، و پنبه) بر میزان سم مصرفی در این زراعت ها را بررسی کرد. کشتهای تراریخت مورد مطالعه عبارت بودند از محصولات مقاوم به علفکش (ذرت، سویا، و پنبه) و محصولات تولید کننده حشره کش، موسوم به Bt (ذرت و پنبه). محصولات مقاوم به علفکش (با علامت اختصاری HT) به دلیل مقاومت به علفکش های عمومی، به کشاورزان امکان استفاده از علفکش را در هر مرحله از رشد گیاه می دهد و به همین دلیل بسیار مورد توجه کشاورزان است. با وجود گران بودن بذر این گروه محصولات، استفاده از آنها روزبروز ارزانتر تمام می شود و دلیل آن کاهش قیمت علفکش «راندآپ» از گروه گلی فوسیت هاست (گیاهان مقاوم به راندآپ در بین گیاهان مقاوم به علفکش بیشترین سطح زیر کشت را به خود اختصاص داده اند). اما کاهش قیمت علفکش منجر به افزایش بیشتر استفاده از علفکش می شود بدون آنکه کشاورز فشار مالی زیادی را حس کند. در عمل، کشاورزان علفکش بیشتری برای کشتهای تراریخت مقاوم به علفکش به کار می برند. از سال 1996 میلادی/1377 خورشیدی تا کنون، سویای مقاوم به علفکش 75% کل 400میلیون جریب (161.9میلیون هکتار) کشتهای مقاوم به علفکش و 54% کل کشتهای تراریخت را تشکیل می دهد. با وجود کاهش نسبی هزینه مصرف آفتکش در کشتهای تراریخت مقاوم به آفات (Bt)، افزایش شدید مصرف علفکش در سویای تراریخت –همراه با سطح زیر کشت بالای این محصول- باعث شد هزینه کل مصرف سم افزایش نشان دهد.
بنبروک تفاوت میانگین مصرف علفکش را در مزارع تراریخت و مزارع معمولی مقایسه کرد. در سه سال اول (1996 تا 1998) در کشتهای تراریخت مصرف علفکش 25.4میلیون پوند (9.5هزار تن) کمتر بود، اما در سه سال آخر (2001 تا 2003) در کشتهای تراریخت 73میلیون پوند (27.2هزار تن) سم بیشتر از کشتهای معمولی مصرف شد.
عامل این افزایش در مصرف علفکش، بیشتر مربوط به افزایش نیاز کشتهای سویای تراریخت به علفکش بود. بنا بر گزارش وزارت کشاورزی ایالات متحده، مصرف علفکشهای گلی فوسات در کشتهای سویای تراریخت طی سالهای 2001 تا 2002 با 22% افزایش از 0.85 پوند در جریب (0.13 کیلوگرم در هکتار) به 1.04 پوند در جریب (0.16 کیلوگرم در هکتار) رسید. از دلایل این جهش می توان کاهش چشمگیر قیمت علفکش های گلی فوسات، نیاز به مبارزه با علفهای هرز مقاومتر، و کاهش حساسیت علفهای هرزی که قبلاً با سمپاشی کمتری مهار می شدند را نام برد. بر این اساس تفاوت میانگین مصرف علفکش در کشتهای سویای تراریخت و معمولی از 0.36- پوند در جریب در سال 1996 به 0.47+ پوند در جریب در سال 2003 افزایش یافت.
اگرچه میزان مصرف علفکش مربوط به سال 2003 در زمان انتشار گزارش به دلیل موجود نبودن آمارهای آن سال بر اساس مقادیر سالهای پیشتر تخمین زده شده، بنبروک شکی ندارد که مصرف گلی فوسات روندی صعودی خواهد داشت.
تفاوت میانگین مصرف علفکش در کشتهای ذرت تراریخت و معمولی از سال 1996 تا 2001 کاهش نشان می داد، اما بعد از این تاریخ سیر صعودی پیدا کرد: از 0.8- پوند در جریب در سال 1996 به 0.58+ در سال 2003. وی دلایل زیر را برای این امر برمی شمارد:
- علف هرز «اریگرون کانادنسیس» (Erigeron canadensis) که به گلی فوسات مقاوم است در حال گسترش است.
- ترکیب جوامع علفهای هرز به سمت گونه های مقاوم به گلی فوسات پیش می رود.
- مشاهده مقاومت در مراحل ابتدایی رشد در برخی گونه های علف هرز
- کاهش قیمت و رقابت شدید تولیدکنندگان علفکش
تفاوت میانگین مصرف علفکش برای پنبه های تراریخت و معمولی هم روندی مشابه را نشان می دهد: 0.64- پوند در جریب در سال 1996 در مقابل 0.17+ در سال 2003.
از سوی دیگر گزارش کاهش مصرف آفتکش را در کشتهای تراریخت مقاوم به حشرات تایید می کند. مصرف حشره کشها سالانه 2 تا 2.5 میلیون پوند کاهش می یابد. میزان این کاهش برحسب پوند در جریب برای ذرت از 0.33 (سال 1996) تا 0.60 (سال 2003) متغیر است و مقادیر مشابه برای پنبه به ترتیب 0.38 (سال 1996) و 0.2 (2003-2001) است. این کاهش بسیار کمتر از افزایش مصرف علفکش در مدت زمان مشابه است. همچنین در مطالعات مربوط به گیاهان مقاوم به حشرات (تولید کننده حشره کش) اثرات سمی حشره کش طبیعی گیاه بررسی نشده است. میزان این سم در بافت گیاه، در مقایسه با دز مجاز مصرفی در مزارع قابل ملاحظه است.
به طور خلاصه، ظرف هشت سال مورد مطالعه میزان مصرف علفکش تقریباً 70.2میلیون پوند (26.2هزارتن) افزایش و مصرف حشره کش 19.6میلیون پوند (7.3هزار تن) افزایش داشته، که به معنی اضافه مصرف حدود 50.6میلیون پوند برای کل سموم خواهد بود.
این افزایش –که بخش عمده آن مربوط به مصرف علفکش گلی فوسات در کشتهای سویای تراریخت می باشد- امری بوده که قبلاً روی دادن آن پیش بینی شده است. بنبروک در این باره می گوید: «سالهاست که متخصصان هشدار داده اند که کشت فراگیر گیاهان مقاوم به علفکش منجر به تغییراتی زیست محیطی می شود که فناوری مزبور را بی اثر می کند. اکنون معلوم شده این تغییرات از سال 2001 در مزارع سویای ایالات متحده شروع شده است.»
بسیاری از کشاورزان برای مقابله با مقاومت تدریجی علفهای هرز به علفکش و نیز ظهور مقاومت ژنتیکی به علفکش در برخی گونه ها، ناگزیر از استفاده بیشتر علفکش در کشتهای تراریخت شده اند.
به گفته پروفسور «باب هارتزلر»، متخصص مدیریت علفهای هرز از دانشگاه آیووا، سویه مقاوم به گلی فوسات «اریگرون کانادنسیس» اولین باز در سال 2000 در مزارع سویای مقاوم به راندآپ در دلاویر (اوهایو) مشاهده شد و به تدریج گستره آن به ایندیانا و جنوب شرق ایالات متحده در مزارع پنبه مقاوم به راندآپ نیز کشیده شد. موارد دیگری از گونه چچم (Lolium) مقاوم به راندآپ در باغهای سیب استرالیا، مزارع گندم در استرالیا و کالیفرنیا، و همچنین در شیلی و مالزی هم مشاهده شده، اما ارتباطی بین این موارد و گیاهان تراریخت شناسایی نشده است [مقاله هارتزلر].
علاوه بر این، در آیووا و میسوری (شمال شرق ایالات متحده) در اولین سالی که سویای تراریخت به بازار آمد، جمعیت هایی از شاهدانه آبی گزارش شد که مقاوم به مقدار «معمولی» راندآپ بود. هارتزلر این گونه ها را مقاوم به علفکش تلقی نمی کند، اما معتقد است که مقاوم بودن آنها منتفی نیست و جمعیت های مزبور باید به دقت زیر نظر باشند.
از زمان بروز مقاومت در گونه های چچم در سال 1996 تا کنون، مقاومت به گلی فوسات در چهار گونه دیگر نیز گزارش شده است. هارتزلر این پدیده را علامت صعودی ماندن روند ظهور بیوتیپ های مقاوم جدید می داند.
دورنمای کاهش استفاده از حشره کش در مزارع تراریخت نیز خوشبینانه نیست. در حالی که میزان مصرف علفکش در کشتهای تراریخت روند صعودی دارد، در کشتهایی که با روشهای متعارف علف هرز کنترل می شود مصرف علف هرز روند نزولی دارد. در مورد حشره کشها نیز، مقررات جدید برای استفاده از دز پایین حشره کش همراه با سایر راهکارهای کنترل آفتها، منجر به روند نزولی مصرف حشره کش می شود.
به طور خلاصه، تفاوت مصرف علفکش در کشتهای تراریخت و کشتهای معمولی از سال 2000 رو به افزایش است و چنانچه استفاده از محصولات مقاوم به علفکش با روند فعلی ادامه یابد، ظهور احتمالی مقاومت به علفکش در علفهای هرز این تفاوت را بیشتر خواهد کرد.
لينك دائم | نشاني الكترونيك |
__________________________________________________________________