پالاينده هاي تغيير يافته ژنتيكي
منبع: Nature
محققين موفق به توليد گياهي شده اند كه قادر به جذب ارسنيك بوده و اميد ميرود كه بتواند در پاكسازي خاكهايي كه آلودگيهاي صنعتي دارند مفيد باشد. آنها همچنين معتقدند به كمك دستكاري ژنتيكي گياهان, امكان جذب ساير مواد شيميايي نيز ممكن است.
با وجودي كه اين پديده (موسوم به "راه حل گياهي" يا phytoremediation) امر جديدي نيست, گونه هاي طبيعي گياهي كه در خاكهاي حاوي مواد شيميايي سمي رشد ميكنند بسيار معدودند.
با انتقال دو ژن از باكتري Escherichia coli به گياه آرابيدوپسيس Arabidopsis thaliana محققين دانشگاه جورجيا موفق به توليد گياهي شده اند كه نه تنها در خاكهاي آلوده به ارسنيك رشد ميكند, بلكه آن را جذب و در برگهاي خود ذخيره ميكند. اين ژن ها گياه را قادر به توليد آنزيمي ميكند كه تركيبات ارسنيك را تجزيه و آنها را قابل جذب ميكند.
"ريچارد ميگر" سرپرست اين گروه ميگويد: "برخي گياهان در هر هكتار سالانه افزون بر 150 ميليون كيلومتر ريشه توليد ميكنند, كه اين امر ميتواند به جذب و تجمع ارسنيك در لايه هاي بالاي خاك كمك كند." او معتقد است كه ممكن است به كمك چنين گياهاني, يك منطقه آلوده را ظرف 2 تا 3 سال از آلودگي پاك كرد.
ارسنيك به طور طبيعي در محيط يافت ميشود ولي فعاليتهايي نظير معدنكاوي و پسماندهاي صنعتي ميتواند باعث افزايش ميزان آن در خاك شود. مقادير بسيار كم اين ماده ميتواند منجر به اختلالات عصبي و نيز بروز سرطان شود. به طور خاص در بنگلادش و ايالت بنگال غربي در هند, آلودگي منابع آب زيرزميني, سالانه منجر به بروز مسموميت در ميليونها نفر ميشود.
آلاينده هاي فلزي نظير ارسنيك, كادميم, جيوه, مس, و روي قابل تجزيه به تركيبات غير سمي نيستند و راه حل سنتي مبارزه با اين نوع آلودگي, دفن خاك آلوده در مكاني ديگر ميباشد. بديهي است كه اين روش بسيار مشكل و پرهزينه است.
بعد از جذب ارسنيك توسط گياه, گياه به سادگي قابل برداشت و سوزاندن است.
"ميگر" اميدوار است به كمك اين فناوري, بتوان گياهاني نظير صنوبر, برنج, بيد, درخت صمغ (Liquidambar styraciflua) گياهان علفي, و لاله آبي را به "كارخانه هاي" تصفيه طبيعي تبديل كند. در عين حال وي خاطرنشان ميكند كه چراي حيوانات از اين نوع گياهان, مسئله اي است كه بايد به دقت كنترل شود.
شستن آلاينده ها
برخي محققين در جستجوي راهي براي استفاده از راهكارهاي ژنتيكي براي توليد باكتري هايي هستند كه بتوانند آلاينده ها را (مثلا با تبديل آنها به مواد غير محلول در آب) از چرخه طبيعت خارج كنند.
"جان هايدلبرگ" ميكرب شناس موسسه تحقيقات ژنومي راكويل, ميگويد باكتري Shewanella oneidensis قادر به جذب دو فلز بسيار سمي كروم و اورانيوم است.
ولي برخي از اين تبديلات شيميايي منجر به فعال شدن آلاينده ها ميشود, به همين علت "هايدلبرگ" و همكارانش اقدام به ترسيم نقشه ژنتيكي اين باكتري كرده اند. وي ميگويد همكارانش به دنبال حذف ژن مربوط به فعالسازي آلاينده ها هستند.
به گفته "فيليپ ري" بيوشيمي دان دانشگاه پنسيلوانيا, به دليل هزينه بالاي پالايندگي, گياهان و باكتري هاي تغيير يافته ژنتيكي ممكن است تنها راه ممكن باشند.